Η διατροφή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου (ΧΝΝ). Μέσω υιοθέτησης αλλαγών στη δίαιτα μπορούν να επιτευχθούν σημαντικοί στόχοι, μεταξύ των οποίων και η διαχείριση ηλεκτρολυτικών διαταραχών, όπως η υπερφωσφαταιμία.
Καθώς εξελίσσεται η ΧΝΝ και μειώνεται η νεφρική λειτουργία, τα επίπεδα του φωσφόρου δεν μπορούν να μειωθούν αποτελεσματικά σε φυσιολογικά όρια, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται, συχνά, αυξημένα, ιδιαίτερα στα τελικά στάδια της νόσου. Η υψηλή συγκέντρωσή του σχετίζεται, μεταξύ άλλων, με την εμφάνιση οστικών διαταραχών. Έτσι, μεταξύ των οδηγιών, που δίνονται συχνά, σε άτομα με διαγνωσμένη χρόνια νεφρική νόσο είναι ο περιορισμός του φωσφόρου των τροφίμων, που καταναλώνονται.
Μιας και ο φώσφορος περιέχεται σε πληθώρα τροφίμων, διάφορες λίστες, που μπορεί να συναντήσουμε, μπορούν να οδηγήσουν σε περιορισμό και αποφυγή ποικιλίας τροφίμων, που περιέχουν, παράλληλα, άλλα ιδιαίτερα ωφέλιμα συστατικά. Ένα παράδειγμα, είναι τα όσπρια, που θεωρούνται τρόφιμο υψηλής περιεκτικότητας σε φώσφορο. Ωστόσο, αποφεύγοντας την κατανάλωσή τους, περιορίζουμε σημαντικά συστατικά, όπως διαιτητικές ίνες, μικροθρεπτικά συστατικά (βιταμίνες κλπ), καθώς και πρωτεΐνη (ενώ σε ασθενείς, που δεν υποβάλλονται σε εξωνεφρική κάθαρση συστήνεται περιορισμός της, οι ασθενείς υπό εξωνεφρική κάθαρση έχουν αυξημένες ανάγκες).
Οι γνώσεις μας, τα τελευταία χρόνια, γύρω από τον φώσφορο και τα τρόφιμα έχουν εμπλουτιστεί. Γνωρίζουμε σήμερα, πως σημασία δεν πρέπει να δίνεται μόνο στην ποσότητα του φωσφόρου, που περιέχεται στα τρόφιμα, αλλά και στην απορρόφησή/βιοδιαθεσιμότητά του. Έτσι, από το φώσφορο, που περιέχεται σε τρόφιμα, όπως γαλακτοκομικά, κρέας, πουλερικά, ψάρι απορροφάται περίπου το 60%, ενώ ο φώσφορος, που περιέχεται σε φυτικής προελεύσεως τρόφιμα (π.χ. όσπρια) απορροφάται σε ποσοστό περίπου 40% και κάτω.
Από την άλλη πλευρά, ο φώσφορος είναι το κύριο συστατικό αρκετών πρόσθετων (φωσφορικό οξύ, φωσφορικά και πολυφωσφορικά) που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανική επεξεργασία τροφίμων. Μπορεί να επισημαίνονται στη διατροφική ετικέτα και με τη συντομογραφία «Ε»: για παράδειγμα από το E340 έως το E349 και από το Ε450 έως το Ε450 είναι συντηρητικά που περιέχουν φωσφόρο. Η ποσότητα αυτού του φωσφόρου απορροφάται περίπου στο 100%.
Τα παραπάνω, λοιπόν, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Κρίνεται σημαντικό, επομένως, να δίνονται εξατομικευμένες οδηγίες, ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε ατόμου και όσον αφορά το φώσφορο, να επιλέγονται τρόφιμα, τα οποία προσφέρουν απαραίτητα συστατικά για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού, στοχεύοντας, παράλληλα στη διαχείριση του.
Σε επόμενο άρθρο, θα συζητηθεί, πιο αναλυτικά μία πρόσφατη πυραμίδα τροφίμων, στην οποία οπτικοποιούνται τα τρόφιμα βάσει του φωσφόρου, που περιέχουν και άλλων σημαντικών συστατικών καθώς και τεχνικές μείωσης του φωσφόρου, που καταναλώνεται.
Βιβλιογραφία
Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) Diabetes Work Group, KDIGO 2020 Clinical Practice Guidelines for Diabetes Management in Chronic Kidney Diasease, Kidney Int. 2020 Oct;98(4S): S1-S115
D'Alessandro C., Piccoli G., Cupisti A., The "phosphorus pyramid": a visual tool for dietary phosphate management in dialysis and CKD patients, BMC Nephrol., 2015 Jan 20; 16:9